Serviks Kanseri?
Rahimin (uterus) vajinadaki boyun kısmı olan servikse yani rahim ağzına ait kanserler her yıl dünyada pekçok kadının hayatını kaybetmesine neden olmaktadır.
Sadece Amerika Birleşik Devletlerinde her yıl 10.000 yeni serviks kanseri olgusu tanı almakta ve 3700 kadın bu nedenden dolayı yaşamını yitirmektedir.
ABD gibi gelişmiş bir ülkede bile sayıların bu derece yüksek olması gelişmekte olan ülkelerdeki durumun vahametini gözler önüne sermektedir. Gelişmekte olan pekçok ülkede serviks kanseri kadınlarda ölüme neden olan kanserler arasında birinci ya da ikinci sırada yer almaktadır.
Bugünkü verilere göre dünya genelinde her yıl yaklaşık 500 000 kadın serviks kanserine yakalanmakta ve 250 000 kadın bu hastalıktan ölmektedir. Ölümlerin % 80 i az gelişmiş ülkelerde gerçekleşmektedir. Serviks kanserinin bilinen tek nedeni yüksek riskli HPV’dir. Yani bir başka deyişle serviks kanseri cinsel yolla bulaşan bir virüs enfeksiyonu sonucu oluşmaktadır. HPV (Human papilloma virus) bu kadar kolay bulaşması ve bu kadar öldürücü olmasına karşın serviks kanseri önlenebilir bir hastalıktır. Önlemenin en etkin yolu ise PAP (smear) adı verilen tarama testidir. Her sağlıklı kadının doktorunun uygun gördüğü zaman aralıklarında bu testi yaptırması gerekir.
HPV Aşısı Nedir?
HPV cinsel yolla bulaşan bir virustur. Birçok mikrobik hastalığa karşı korunmada aşılar önemli bir yer tutar. Aşılamadaki amaç mikroba ait, insana verildiğinde hastalık yapmayan ama o mikroba karşı vücutta bağışıklık yaratan bazı parçaları, o mikropla karşılaşmadan önce kişiye vererek bağışıklık oluşturmaktır. Bu yolla kişi daha sonra aynı mikrobu alırsa vücuttaki bağışıklık sistemi hemen o mikrobu tanır ve etkisiz hale getirir. HPV aşılarıda bu yolla üretilmiş ve tüm dünyada kullanılmaya başlanmıştır. Tüm dünyada 10.000’den fazla kadın üzerinde yapılan çalışmaların sonucunda HPV aşısı 2006 yılında Amerikan Gıda ve İlaç Dairesinin (FDA) onayı ile Amerika’da kullanıma sunuldu.Bunu daha sonra Avrupa’nın bazı ülkeleri ile Avusturalya takip etti. Ülkemizde ise Nisan 2007 yılından itibaren kullanımda bulunmaktadır. Halihazırda iki ayrı firma tarafından üretilen 2 değişik aşı kullanılmaktadır.
HPV aşısı HPV’nin 4 türüne karşı koruma sağlayan bir preparattır. Ülkemizde de tüm dünyadaki adı olan Gardasil ticari ismi ile satılan aşı HPV’nin serviks kanserinin %70’inden sorumlu olan Tip 16 ve 18 ile, genital siğille rin %90’ından sorumlu olan tip 6 ve 11’e karşı geliştirilmiş bir aşıdır. Diğer aşı ise Cervarix olup 2 li aşı olarak bilinir ve tip 16 ile 18 e karşı koruyuculuk sağlar.
HPV aşısı koruyucu bir aşı olup tedavi edici özelliği yoktur. Yani aşı daha önceden Tip 6,11,16 ve 18 HPV ile karşılaşmış kişilerde hastalığı tedavi edici özelliğe sahip değilidir. Bu viruslerle karşılaşmadan önce yapıldığında ise koruyuculuğu %100’e yaklaşmaktadır.
HPV Aşısı Kimlere Yapılmalıdır?
HPV aşısının daha önceden bu virusler ile karşılaşmamış 9-26 yaş arasındaki tüm kadınlara yapılması önerilmektedir. Daha ileri yaştaki kadınlara yapılmasında hiçbir sakınca olmadığı ve bu viruslarla karşılaşmamış olmaları halinde yüksek düzeyde koruma sağlandığı gösterildiği için 30 lu 40 lı ve 50 li yaş kadınlarda istedikleri taktirde aşı yaptırabilirler. İdeali cinsel yaşantı başlamadan aşı programının tamamlanmasıdır. Erkekler üzerindeki etkileri tam olarak bilinmediğinden pekçok ülkede erkek çocuklara uygulanması önerilmemekle birlikte Avustralya’da erkek çocuklar için de aşı programına dahil edilmiştir. Amerika’nın bazı eyaletlerinde ise rutin aşı programı içine dahil edilmiştir. Örneğin Texas eyaletinde Eylül 2008 tarihinden başlayarak 6. sınıftaki tüm kız çocukların aşılanması zorunlu hale gelmiştir.
HPV Aşısı Nasıl Uygulanır?
HPV aşısı 6 ay içinde toplam 3 seferlik enjeksiyonlar şeklinde uygulanır.İlk dozu takiben 4 lü aşıda 2 ay sonra ikinci doz 6 ay sonra ise son doz, 2 li aşıda ise 1 ay sonra ikinci doz ve 6 ay sonra son doz uygulanır.
Uygulama yerinde nadiren ağrı, şişlik, kızarıklık görülebilir. Bazı hastalarda halsizlik, yorgunluk ya da bulantıya yol açabilmektedir. Aşı yapılmadan önce vajinadan alınacak örnekte HPV tiplemesi yapılması önerilmemektedir.
HPV Aşısının Etkisi Ne Kadar Sürer?
Yapılan çalışmalar yaklaşık 8-9 yıllık koruyuculuğun tam olduğunu göstermektedir. Ancak ilk çalışmalarda aşılanan kadınların takip süreleri uzadıkça koruyuculuğunda uzadığı görülmektedir. Yani yakın gelecekte bu koruyuculuk süresinin çok daha uzun sürdüğünü söylemek mümkün olabilecektir veya yaşam boyu sürmesi sözkonusu olabilir.
HPV Aşısı PAP Smear İlişkisi Nedir?
Aşı şimdilik sadece bazı HPV türlerine karşı etkili olduğundan serviks kanserini kesin olarak engellememektedir. Koruyuculuk oranı % 70-80 civarındadır. Dolayısı ile aşı olan kişilerin smear kontrollerine devam etmeleri gerekmektedir.
HPV Enfeksiyonu Olan Kişiler Aşı Olabilir Mi?
Smear kontrollerinde değişim saptanan kadınlarda HPV tiplemesi yapılması önemlidir. Tipleme sonucu HPV tip 6,11,16 ve 18’den herhangi birisi saptanmadı ise bu kadınların aşı olması yararlıdır. Aynı kadında HPV tip 6,11,16 ve 18 in dördünün birden pozitif olma olasılığı çok çok düşüktür. Bu nedenle bu tiplerden herhangi biri veya ikisi pozitif olan kadınlar bile aşıdan yarar göreceklerdir.
HPV Aşısı Gebelerde Yapılabilir Mi ?
Aşının gebe kadınlarda ve bebeklerindeki etkileri konusunda yeterli veri yoktur. Eldeki sınırlı veri herhangi olumsuz bir etkiyi işaret etmemekle birlikte gebe kadınlarda HPV aşısı önerilmemektedir. Aşı programına başladıktan sonra hamile kalan kadınlar 3 doz tamamlamak için doğum sonrasını beklemelidirler. Öte yandan bu kadınlarda sadece aşı nedeni ile gebeliğin kürtaj ile sonlandırılması da önerilmez.
HPV Aşısı Sonrası Korunmasız İlişki Serbest Midir?
HPV aşısı sadece ilgili virüslerin neden olduğu durumlara karşı koruma sağlar. AIDS, herpes, bel soğukluğu, Hepatit B gibi diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar üzerinde hiçbir etkisi yoktur. Bu hastalıklardan korunmanın tek ve en etkili yolu prezervatifdir.
Düzenli PAP smear testi ve jinekolojik muayene yaptırarak HPV’nin yol açtığı lezyonlar önceden belirlenebilir ve kansere ilerlemeden önlem alınabilir. Ancak PAP smear testi nadir de olsa hatalı sonuçlar verebilmektedir.
Aşıyla İlgili Bilmeniz Gerekenler
* Aşıyla; rahim ağzı kanseri, kanser öncesi lezyonlar ve genital siğillere karşı koruma sağlayabilirsiniz.
* Aşı 3 doz olarak, 6 aylık süre içinde, koldan uygulanmaktadır.
* Amerika, Avustralya ve Avrupa’daki birçok ülkede zorunlu aşı programına dahil edilen aşı, ülkemiz de dahil 80’den fazla ülkede onay alarak uygulanmaktadır.